Garoowe (Allbanaadir) – Madaxweynaha Puntland Siciid Cabdullaahi Deni ayaa ku dhawaaqay qorshe lagu soo bandhigayo lacag cusub oo Puntland ay yeelato taasoo muujineysa khilaafka xooggan ee u dhaxeeya dowladda dhexe iyo dowlad goboleedka Puntland ee ku saabsan arrimaha gudaha ee Soomaaliya, sida hannaanka doorashada iyo dastuurka.
Madaxweyne Deni ayaa sheegay in dowladdiisa ay soo bandhigi doonto lacagteeda sanadka 2025-ka, go’aankaas oo la macno ah in lacagta Shilinka Soomaaliga aan laga isticmaali doonin Puntland marka uu si buuxda u dhaqan galo hadalka madaxweynaha.
“Dhibaatooyinka ugu weyn ee dhinaca maaliyadeed ee na haysta waxaa kamid ah dhinaca lacagta, shilinkii Soomaaliyeed waxa uu ka baxay khidmadii shaqada, lacagteenna iyo shaqadeedii waxa ay kusoo uruurtay qaab elektaroonik ah”, ayuu yiri madaxweyne Deni.
Waxa uu madaxweynuhu sheegay in deegaannada fog-fog ee miyiga ay ku adkaatay isticmaalka lacagaha hawada la’isu mariyo taasina ay qasabtay xal u raadin lacageed.
“Waxaa jira dalal badan oo fadaraal ah oo labo lacageed kala isticmaala, macneheedu ma aha Soomaalinimada in aan ka baxno balse waxa aan rabaa in Punland lacag ay leedahay aad daraaddeeda bilowdaan oo aad raadisaan”,ayuu sii raaciyay madaxweyne Deni.
Madaxweyne Deni ayaa sidoo kale sheegay in muddo ay sugayeen Lacag Soomaaliyeed oo lagu mideysanyahay balse taasi aysan dhicin.
Go’aanka ay Punland ku isticmaaleyso lacag u gaar ah ayaa lagu sheegay in uu salka ku hayo istaraatiijiyad lagu horumarinayo dhaqaalaha. Puntland ayaa tan iyo 2021 inteeda badan isticmaalaysay lacagta dollarka Mareykanka kadib markii ay joojisay lacagta shilinka Soomaaliga ah kadib sicir barar baahsan oo dhacay.
Deni ayaa sheegay in lacagta cusub ay la jaanqaadi doonto nidaamka maaliyadeed ee Soomaaliya mustaqbalka maadaama Puntland ay u dhaqaaqday madax-banaani dhaqaale. Dowladda Federaalka Soomaaliya ayuu ku eedeeyay in ay ka gaabisay in ay soo daabacdo lacago cusub oo lagu bedelayo lacagaha duugga ah
Dastuurku muxuu ka qabaa in maamul uu sameysto lacag u gaar ah?
Kadib markii madaxweynaha Punland u uku dhawaaqay go’aanka ah in Puntland ay ku sameysaneyso lacag u gaar dood badan ayaa ka dhalatay sida maamul ka tirsan dhowladda dhexe uu u qaadan karo go’aankaas marka laga eego dhinaca sharciga.
Abuukaate Zakariye Yuusuf oo ka faallooda arrimaha sharciga ayaa faah faahin ka bixiyay waxa dastuurka kumeel gaarka ah ee Soomaaliya uu ka qabo arrinkan iyo sida ay ku dhaqan geli karto.
“Waxa aan eegeynaa cutubka shanaad ee dastuurka dalka, cutubkaan waxa uu kala dhig dhigayaa qaab dhismeedka iyo mabaadii’da wadashaqeynta heerarka xukuumadda, cutubkan waxa uu dowladda federaalka ah siinayaa awoodo gaar ah, dowlad goboleedyadana waxa uu siinayaa awoodo gaar ah iskuma Darsana”.
“Marka aad fiiriso qodobka 54-aad ee dastuurka ‘Kala qaybinta awoodaha’, awood qaybisga siyaasadeed iyo dhaqaale waxaa kawada xaajoon doonaya xukuumadda federaalka iyo dowladaha hoostaga, si gaar ah [D] Arrimaha siyaasadda lacagta oo ay awooddooda iyo mas’uuliyaddooda yeelaneyso dowladda fedraalka ah”, ayuu sii raaciyay Abuukaate Zakariye Yuusuf.
Waxa uu sheegay in sidaas daraadeed qodobakaas uu qeexayo in dowlad goboleed xubin ka ah dowladda federaalka ah aysan dowlad kale iyo shirkad kale la xaajoon Karin haddii ay noqoto arrimo lacageed iyo waxyaabo kaleba.
Khilaafka u dhexeeya dowladda federaalka ah ee Soomaaliya iyo maamulka Puntland ayaa muddaba soo jiitamayay iyada oo Punland ay sheegtay in aayeheeda masiiriga ah ay maamulan doonto una tashaneyso.
Madaxweyne Deni oo markii ugu dambeysay ka hadlay arrinkan ayaa yiri, “Dowladdii dhexe ee dalkan si mideysan ayey u shaqeyn jirtay oo qaabka dowladnimo uu ahaa hal mid oo Soomaaliya oo dhan ka jirtay, balse hadda taasi majirto, waana tan sababtay Puntland iyo aas-aaskeedii”.
Si kastaba ha ahaatee ganacsatada Puntland ayaa horay u qaadan jiray lacagta doollarka ah, taasi oo sii xoojisay fikirka ah in Puntland ay ka fakarto sameynta lacag cusub oo ay yeelato.
Sidoo kale, Tallaabadan ayaa imaanaysa iyadoo dalka uu si weyn ugu tiirsan yahay isticmaalka Doollarka Mareykanka iyo lacagaha Elektarooniga ah ee ay bixiyaan Shirkadaha Isgaarsiinta iyo Bangiyada gaarka loo leeyahay.
Isha: BBC
